راهنمای تجارت با کنیا، روسیه و عراق
این کتب راهنما، پس از معرفی کلی محدوده جغرافیایی و به طور ویژه کشورهای کنیا، روسیه و عراق، به منظور شناسایی بهترین منتخب از سبدهای صادراتی محصولات دانشبنیان در حوزههای مختلف برای ورود به بازار این کشورها از یک روش تحلیل داده استفاده کرده است. ترکیب و تحلیل دادههای مربوط به کد تعرفههای وارداتی این کشورها و محصولات دانشبنیانی که در کتب سبدهای صادراتی آمدهاند، به شناسایی محصولاتی که در بازارهای هدف با توجه به شرایط و نیازهای آن جایگاه مناسبی دارند منجر میشود.
اطلاعات مندرج در کتابها طی یک مطالعه تطبیقی و تحقیقی دقیق و با بررسی کد تعرفههای اساسی از محصولات صادراتی منطبق بر بازار این سه کشور در گروههای مختلف استخراج شده است.
برای به دست آوردن این گروه از محصولات در گام نخست تهیه گزارش میزان واردات کالا به کشور هدف از طریق جمعآوری دیتای مورد نیاز از سایت Trade Map، مدنظر قرار گرفته است. محصولاتی که ارزش واردات آنها به این کشورها بیش از یک میلیون دلار بوده، فیلتر شدهاند. دلیل این مساله آن است که در بهترین حالت، شرکتهای ایرانی میتوانند در ۳ سال اول ورود به هر بازار جدیدی، نهایتاْ ۲ تا ۵ درصد سهم از آن بازار کسب نمایند. برای بازار کوچکتر از یک میلیون دلار، این عدد حداکثر برابر ۵۰ هزار دلار خواهد شد که با توجه به هزینههای سفر، حضور در نمایشگاههای تخصصی، امور حقوقی ایجاد دفتر در کشور هدف و یا انعقاد قرارداد با نماینده محلی و انجام تحقیقات بازار و سایر هزینههای بازاریابی، دستیابی به این عدد فروش فاقد توجیه اقتصادی است.
پارامتر دوم وضعیت مصرف کالا در کشورهای کنیا، روسیه و عراق بوده است. در خصوص برخی کالاها، کشورها مراکز تجارت هستند. این بدان معنی است که هم صادرات دارند و هم واردات. ورود به این بازارها اغلب دشوار است. تنوع محصولات در بازار بالا بوده و سیستم دلالی بازارگردان اصلی است که بخش عمده منافع بازرگانی را میبلعد. بنابراین کالاهایی که کشور هدف در آنها مصرفکننده نهایی کالا نیست و یا تولید داخلی دارد، در غربال دوم حذف شدند.
مساله سوم نرخهای رشد واردات کالا به کشورهای کنیا، روسیه و عراق بوده است. زمانی که جریان واردات یک کالا به کشوری روند رو به رشد ندارد، نشان از نوعی رکود یا رقابت فزاینده و اشباع بودن بازار است. در برخی موارد جریانهای تولیدی در این نوع بازارها شکل میگیرد که باعث منفی شدن روند واردات میگردد. بنابراین کالاهایی که واردات آنها روند رو به رشد در کنیا، روسیه و عراق ندارند، در قدم سوم حذف شدهاند.
مرحله چهارم مربوط به میزان باز بودن بازار کالا است. در این خصوص به ضریب هرفیندال تکیه شده است. بر این اساس کالاهایی که در آنها نوعی انحصار در بازار وجود دارد، فیلتر شدهاند. این مساله به این علت است که وجود انحصار در بازار به معنی واکنش تند رقیب است. بنابراین هرگونه سرمایهگذاری برای ورود به بازار با ممانعتهای دولتی یا کارشکنی و ضدتبلیغ رقیب روبرو میشود. برای شرکتهای نسبتاْ ضعیف ایرانی که اغلب توان مالی کم برای فعالیتهای بازاریابی صادراتی دارند و نیز سازوکارهای حقوقی لازم برای دفاع از حقوق خود در بازارهای خارجی را در دست ندارند، بهتر است از ورود به چنین بازارهایی خودداری کرد. بر این اساس محصولاتی که بازار مصرف آنها در کنیا، روسیه و عراق نسبتاْ باز است و مصرفکننده فرصت انتخابهای متعددی دارد، بهعنوان کالاهای مطلوبتر برای صادرات به این کشورها انتخاب شدهاند.
برای انتخاب کالاها نیز، اطلاعات کتابچههای تخصصی محصولات دانشبنیان مورد استفاده قرار گرفته است. هرچند لیست محصولات دانشبنیان کشور که توسط معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ارزیابی میشوند، بهطور روزانه بروز رسانی میشود و برخی از محصولات به آن اضافه و برخی حذف میشوند، اما در زمان تهیه این گزارش، وضعیت انطباق محصولات دانشبنیان با هدینگ کدهای تعرفه منتخب بوده است. این محصولات صرفا بخشی از کل محصولات دانشبنیان هستند که با در نظر گرفتن شاخصهایی از جمله صادراتی بودن یا دارای پتانسیل صادراتی، تکنولوژی بالا و … برای درج در کتب سبدهای صادراتی انتخاب شده بودند.